Καθαρά δευτέρα σήμερα και όσοι δεν έχουν φύγει εκτός Λάρισας για το 3ήμερο, σίγουρα σκέφτονται να πάνε στον κοντινό Τύρναβο που για ακόμα μια φορά και φέτος αναμένετε να επικρατήσει το αδιαχώρητο.
Το παραδοσιακό Μπουρανί έχει και φέτος την τιμητική του και αρκετοι επισκεπται θα κατακλείσουν τους δρόμους του Τυρνάβου. Από που προήλθε όμως το Μπουρανί;
Υπάρχουν δύο εκδοχές για τις ρίζες του εθίμου. Η πρώτη είναι πως προέρχεται από τις αρχαίες γιορτές των Ελλήνων όπως τα Διονύσια και τα Θεσμοφόρια. Η δεύτερη αναφέρει πως προέρχεται από Αρβανίτες που εγκαταστάθηκαν στον Τύρναβο το 1770. Αυτή που επικρατεί είναι η δεύτερη καθώς γι' αυτή υπάρχουν τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία.
Το μπουρανί στα πρώτα του βήματα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας είχε κάποια βασικά χαρακτηριστικά τα οποία πάνω κάτω υπάρχουν και σήμερα.
- Ο σχηματισμός πομπής και η πορεία πως ανοιχτό χώρο.
- Η συμμετοχή μόνο ανδρών.
- Η παρασκευή της σούπας "Μπουρανί" από διάφορα χόρτα.
- Κρασί, τσίπουρο ή ούζο από την γύρο περιοχή.
- Το ψωμί.
- Τα ομοιώματα φαλλών τα οποία φτιάχνονται από ξύλο, πηλό η ψωμί και που οι συμμετέχοντες τα φοράνε ακόμα και στο κεφάλι.
- Και φυσικά ο χορός το τραγούδι και η διασκέδαση.
Μέτα τη δημιουργία του σωματίου "Μπουρανί" το 1979 άρχισαν και οι γυναίκες να παίρνουν ενεργά μέρος στην γιορτή με αποκορύφωμα την εκλογή γυναίκας προέδρου για το σωματείο τη δεκαετία του '90.
Η καθαρά Δευτέρα από την άλλη είναι η μέρα του χρόνου που παραδοσιακά αφήνουμε πίσω τους ηθικούς φραγμούς, τα ταμπού, και κοινώς όλα επιτρέπονται. Είναι αυτό λέμε "όταν τα κάνεις δεν ντρέπεσαι, όταν τα βλέπεις ντρέπεσαι". Το Μπουρανί ταιριάζει γάντι με την καθαρά Δευτέρα και δεν νομίζω πως υπάρχει αντίστοιχη γιορτή στην Ελλάδα που εκφράζει τόσο άμεσα το μήνυμα της ημέρας.
Αν φέτος είναι η πρώτη φορά που θα πάτε στον Τύρναβο προσέξτε μη σας πιάσουν τα ηθικολογικά σας γιατί δε θα περάσετε καλά! Αφήστε τα στην άκρη και χαρείτε αυτή τη μοναδική μέρα του χρόνου όπως πρέπει να χαίρεστε και τις υπόλοιπες, με ανοιχτό μυαλό. Καλή διασκέδαση!
Στο άλσος του Προφήτη Ηλία τα μέλη του Συλλόγου Μπουρανί με τις παραδοσιακές φορεσιές τους στήνουν το Γαϊτανάκι. Ταυτόχρονα μαγειρεύεται το «μπουρανί» μια αλάδωτη σούπα που γίνεται με τα πρώτα χόρτα της Άνοιξης.
Όλη αυτή η διαδικασία συνοδεύεται από βωμολοχίες, παραδοσιακά σκωπτικά τραγούδια, αυτοσχέδια ποιήματα, πειράγματα και χειρονομίες που επιφυλάσσουνε εκπλήξεις και δίνουνε κέφι στους επισκέπτες. Το γλέντι επεκτείνεται σε όλη την πόλη του Τυρνάβου για ώρες ατελείωτες.....
Για την προέλευση του, υπάρχουν δυο εκδοχές.
Η πρώτη αναφέρει ότι οι ρίζες του βρίσκονται στις πανάρχαιες εορτές των Ελλήνων: τα Διονύσια, τα Θεσμοφόρια, τα Αφροδίσια, τα Θαργήλια και κυρίως οι αλωαί που ήταν πρωτόγονος γεωργική εορτή πανάρχαια λατρεία και προθρησκευτική.
Και η δεύτερη ότι προέρχεται από Αρβανίτες που εγκαταστάθηκαν στον Τύρναβο γύρω στο 1770, λίγο πριν τα Ορλωφικά. Η δεύτερη εκδοχή μάλλον είναι και η επικρατέστερη, καθώς τεκμηριώνονται από ιστορικά στοιχεία.
Καθώς λέγεται εκείνη την εποχή, έπεσε στον Τύρναβο επιδημία χολέρας και οι περισσότεροι κάτοικοι του βρήκαν τον θάνατο.
Η πόλη ερημώθηκε κι έτσι ο σουλτάνος της περιοχής, έφερε ένα τμήμα Αρβανιτών, για να κτίσει την καινούργια πόλη, δίπλα στην παλιά (η περιοχή αυτή ονομάζεται σήμερα "Κόκκαλα" επειδή στην περιοχή θάφτηκαν όσοι βρήκαν τον θάνατο από την χολέρα).
Οι Αρβανίτες αυτοί λοιπόν καθιέρωσαν το έθιμο που σώζεται ως τις μέρες μας.
Η πορεία γίνεται σε πομπή της οποίας προηγούνται διάφορες ομάδες (θίασοι) μεταμφιεσμένων ή μη (μόνον ανδρών), οι οποίοι κουβαλούσαν όλα τα απαραίτητα για την τελετουργία.
Όταν η πόλη έφθανε στο χώρο του Προφήτη Ηλία εκεί κάθε ομάδα έστρωνε στο έδαφος διάφορα φαγητά και μια μεγάλη φιάλη σε σχήμα "φαλλού" γεμάτη με κρασί ή μεγαλακτόχρουν κράμα ούζου ή τσίπουρου με νερό.
Παράλληλα άναβαν φωτιά πάνω στην οποία παρασκευαζόταν το "Μπουρανί" μια χορτόσουπα αλάδωτη από σπανάκι με λίγο ρύζι και ξύδι για να νοστιμίζει.
Αφού γινόταν το μπουρανί που είχε την μορφή σούπας σερβιριζόταν στους "μυημένους" ως μέθεξη - συμμετοχή στα δρώμενα - και έτσι άρχιζε το φαγοπότι ο χορός και τα τραγούδια, οι αστεϊσμοί και τα πειράγματα με άσεμνες βασικά εκφράσεις.
Πολλοί από τους άντρες που συμμετείχαν σ' αυτό το τελετουργικό κρατούσαν στα χέρια τους φαλλούς σαν σκήπτρα και ήταν κατασκευασμένα από ξύλο ή πηλό ή ακόμα και από ψωμί και που αποτελούσαν το κυριότερο τελετουργικό σύμβολο.
Στο έθιμο αυτό συμμετείχαν αυστηρά μόνο άντρες ενώ οι γυναίκες απείχαν, ίσως για λόγους σεμνοτυφίας λόγω των φερομένων φαλλικών συμβόλων.
Γυναικόπαιδα όμως παρακολουθούσαν τα δρώμενα καθώς επίσης και πλήθη επισκεπτών από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου