Το Καθεστώς της 4ης Αυγούστου του 1936 παραμέρισε δημοκρατικές διατάξεις του πολιτεύματος θέτοντας τέλος στην συνεχιζόμενη παρακμιακή, χαοτική και πολιτική αναρχία που είχε εδραιωθεί στα πολιτειακά πράγματα. Με ηγέτη τον Ιωάννη Μεταξά, δημιουργήθηκαν υγιείς βάσεις επάνω στις οποίες θα κτιζόταν ένα νέο κράτος και κοινωνία, που όπως κατονόμαζε ο ίδιος ο Ι.Μεταξάς θα ήταν ο «Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός».
Η νεολαία εντάχθηκε μαζικά στις τάξεις της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας, όπου ήταν και το μόνο οργανωμένο πολιτικό στήριγμα της διακυβέρνησης, ενώ ο στρατός και η άμυνα αναβαθμίστηκαν σημαντικά, σε σημείο λίγο αργότερα να κατατροπώσει τα φοβερά Ιταλικά στρατευματα του Μ.Μουσολίνι.
Ήταν ο Ι.Μεταξάς που είπε το «ΟΧΙ» δίνοντας στους Έλληνες την αφορμή να αποδείξουν την πολιτισμική, όσο και βιολογική συνέχεια με τους Έλληνες του παρελθόντος και της αρχαιότητας.
Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 έκλεισε μια κοινοβουλευτική περίοδος πολιτικής διακυβερνήσεως είτε αυτή είχε τη μορφή της Βασιλευομένης Δημοκρατίας είτε τη μορφή της Προεδρευομένης Δημοκρατίας, είτε ακόμη τη μορφή της Στρατιωτικής Δικτατορίας (δικτατορία Πλαστήρα 1922, δικτατορία Παγκάλου 1926).
Ο Ιωάννης Μεταξάς κληθείς από τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄ ανέλαβε την πρωθυπουργία τον Απρίλιο του 1936 και στις 16 Απριλίου πήρε πανηγυρικά ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή. Και τα δύο κόμματα, Λαϊκό και Φιλελεύθερο ( Βασιλικοί και Βενιζελικοί ), κυριολεκτικώς τον υπερψήφισαν με 241 ψήφους υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές, βλέποντας στο πρόσωπό του τον ηγέτη εκείνο ο οποίος διέθετε την γνώση, τη σοφία, την αποφασιστικότητα αλλά και τη λαϊκή αποδοχή ώστε να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο και τον διχασμό στον οποίο εκείνα την είχαν φέρει.
Γιατί ο Μεταξάς
Ο Ιωάννης Μεταξάς ως αξιωματικός του Μηχανικού, είχε αναδειχθεί σε μεγάλη στρατιωτική μορφή των Βαλκανικών Πολέμων. Ως Επιτελής σχεδίασε μεγάλες νικηφόρες μάχες του Α’ και του Β’ Βαλκανικού Πολέμου. Έργο του ήταν επί παραδείγματι ο επιτυχής σχεδιασμός της μάχης για την κατάληψη του οχυρού λόφου του Μπιζανίου, κατά την πολιορκία των Ιωαννίνων, όπου είχε καθηλωθεί επί 3 μήνες ο ελληνικός στρατός.
Ήταν τέτοια η ικανότητα και η οξυδέρκειά του ώστε, στην Ακαδημία Πολέμου του Βερολίνου όπου φοίτησε με υποτροφία του βασιλιά Κωνσταντίνου, σε αναγνώριση των ικανοτήτων του αναρτήθηκε μία πλάκα με την επιγραφή:
«ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΛΥΤΟΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ»
Διετέλεσε Διευθυντής της Σχολής Ευελπίδων. Ηταν ηγέτης της Βασιλικής παρατάξεως κατά την περίοδο του Διχασμού, και αρχηγός του κόμματος των Ελευθεροφρόνων το οποίο είχε λάβει ποσοστό 3,94% κατά τις εκλογές του Ιανουαρίου 1936. Υπερψηφίστηκε όμως από το Ελληνικό Κοινοβούλιο και έτυχε παλλαϊκής αναγνωρίσεως. Την αποδοχή του Μεταξά από τον ελληνικό λαό αποδεικνύουν κατά τρόπο τραγικό οι εφημερίδες του Ιανουαρίου 1941, όταν ο Μεταξάς απέθανε. Θα τη διαπιστώσει επίσης κανείς εάν παρακολουθήσει από τα «επίκαιρα» της εποχής τη συμμετοχή του λαού στην κηδεία του, αν και τα ελάχιστα αφιερώματα σε εκείνη την ιστορική περίοδο που γίνονται σε τηλεοπτικές εκπομπές επιμελώς προνοούν να μην μεταδίδουν τις σκηνές αυτές.
Ο ρόλος του ΚΚΕ
Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 1936 οι δύο κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις δεν μπορούσαν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ρυθμιστής στις εξελίξεις αναδείχθηκε το Κ.Κ.Ε. το οποίο για πρώτη φορά ήρθε σε συμφωνία με αστικό κοινοβουλευτικό κόμμα στις εκλογές για το Προεδρείο της Βουλής με το περίφημο «Σύμφωνο» Σοφούλη-Σκλάβαινα. '
Το Κ.Κ.Ε. βλέποντας έναν αντικομμουνιστή ηγέτη στην εξουσία, αρχίζει τις κινητοποιήσεις εναντίον του Μεταξά με αποκορύφωμα τις ταραχές που ξέσπασαν στη Θεσσαλονίκη το Μάιο του 1936, με αφορμή την απεργία των καπνεργατών. Ο Μεταξάς δείχνει για πρώτη φορά τον δρόμο που θα ακολουθήσει. Αφού επιβάλει την τάξη, ορίζει νέα ημερομίσθια και καθιερώνει για πρώτη φορά στα εργατικά πράγματα τον όρο της υποχρεωτικής διαιτησίας.
Οι προσπάθειες όμως των κομμουνιστών εναντίον του Μεταξά του οποίου τα φιλεργατικά αισθήματα θα μπορούσαν να τους στερήσουν την πολιτική πελατεία, δεν σταματούν αλλά εντείνονται και συνεπικουρούνται από δηλώσεις πολιτικών αρχηγών όπως αυτή του Σοφούλη που έλεγε ότι μετά το πέρας της πεντάμηνης εξουσιοδότησης που πήρε ο Μεταξάς τον Απρίλιο του ’36 θα πάψει η υποστήριξη στο πρόσωπό του.
Οι κομμουνιστές αναγγέλλουν γενική πανελλαδική απεργία για τις 5 Αυγούστου και όλα δείχνουν ότι αρχίζουν τις κινήσεις για την βίαιη αρπαγή της εξουσίας, κάτι που συνάδει και με το πρόγραμμά τους και με την ιδεολογία τους. Η γενική απεργία και η σύσταση «λαϊκού μετώπου» είναι το πρώτο σκαλοπάτι προς την εξουσία.
Τι πραγματικά συνέβη την 4η Αυγούστου
Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 ο Μεταξάς πηγαίνει στα Ανάκτορα για να συναντήσει τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄. Έχει μαζί του έτοιμα τα Διατάγματα που προβλέπουν την αναστολή ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος και τη διάλυση της Βουλής. Η μεταβολή επιτυγχάνεται ταχύτατα και αναίμακτα.
Το ίδιο βράδυ ο Μεταξάς συγκάλεσε εκτάκτως υπουργικό συμβούλιο και το μόνο μέτρο που πήρε ήταν να τοποθετήσει δύο Ευζώνους στην είσοδο του Υπουργείου Εξωτερικών με την εντολή να επιτρέπουν την είσοδο στους υπουργούς και να απαγορεύουν την έξοδο σε όλους.
Η επιβολή δικτατορίας με δύναμη μόλις δύο στρατιωτών αποτελεί έκτοτε μοναδικό ιστορικό προηγούμενο διεθνώς. Ο κοινοβουλευτισμός είχε χρεοκοπήσει και ο Μεταξάς έδωσε τη χαρακτηριστική βολή. Ενήργησε ως στρατιωτικός και ως σπουδαίος ηγέτης με συναίσθηση της δυνάμεώς του. Η αποφασιστικότης του Μεταξά απέτρεψε την εμφύλια διαμάχη και απομάκρυνε τον κομμουνιστικό κίνδυνο.
Η αποδοχή της 4ης Αυγούστου
Η μεταβολή έτυχε της λαϊκής αποδοχής και επανατοποθέτησε τα πράγματα στη σωστή του βάση. Το κράτος έγινε κράτος, η νεολαία απέκτησε όραμα και ιδανικά και η εργατική και η αγροτική τάξη ξέφυγε από τα νύχια των εργατοπατέρων – αγροτοπατέρων πολιτικάντηδων και του διεθνούς κομμουνισμού, και βρήκε στο πρόσωπο του Μεταξά έναν αρωγό των δικαίων της.
– Επί 4ης Αυγούστου καθιερώθηκε η κοινωνική ασφάλιση και ιδρύθηκε το Ι.Κ.Α.
– Καθιερώθηκε το 8ωρο και επεβλήθη η άδεια των εργαζομένων.
– Καταπολεμήθηκε ο κομμουνισμός.
– Ιδρύθηκε το Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας.
– Εκσυγχρονίσθηκαν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Ο Μεταξάς με τον διορατικό στρατιωτικό νου του έβλεπε τον μεγάλο πόλεμο που ερχόταν στην Ευρώπη και προετοιμάστηκε γι’ αυτόν.
– Κορυφαίο έργο του καθεστώτος ήταν η οργάνωση της νεολαίας σε πανελλαδικό πλαίσιο σε έναν οργανισμό, την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, την θρυλική Ε.Ο.Ν. Οι νέοι της Ε.Ο.Ν. θα ήσαν οι δημιουργοί του έπους του 1940. Ο Μεταξάς στο θέμα της Ε.Ο.Ν. είχε δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα. Το θεωρούσε προσωπικό του έργο, έργο ζωής.
– Καλλιεργήθηκαν και προστατεύτηκαν τα γράμματα και οι τέχνες. Οι κολοσσοί των γραμμάτων και των τεχνών του Μεσοπολέμου ύμνησαν και έκλαψαν για τον θάνατο του Μεταξά.
Ο ρόλος του Παλατιού
Το νέο καθεστώς βεβαίως δεν εχαρακτηρίζετο μόνο από τις επηυξημένες εξουσίες του πρωθυπουργού ή Αρχηγού και Εθνικού Κυβερνήτου. Υπήρχε και έτερος ισχυρός πόλος εξουσίας, το Παλάτι. Ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ έβλεπε την 4η Αυγούστου σαν μία προσωρινή μεταβολή και δεν ενστερνίζετο τις ιδέες του Ιωάννη Μεταξά. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ε.Ο.Ν. έφερε αρκετά προσκόμματα. Πολύ δε περισσότερο κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής έφερε αντιρρήσεις και άφησε λίγα περιθώρια ελιγμών στον Μεταξά.
Ο Μεταξάς και τα κινήματα του Μεσοπολέμου
Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της 4ης Αυγούστου ομοίαζαν με τα χαρακτηριστικά τόσον του ιταλικού Φασισμού όσο και του γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού.
Όμως, το καθεστώς της 4ης Αυγούστου δεν προήλθε από τον πολιτικό αγώνα ενός επαναστατικού κινήματος ή κόμματος όπως συνέβη σε Ιταλία και Γερμανία.
Ο Μεταξάς, αν μελετήσει κανείς τις σκέψεις του στα κείμενά του, τους λόγους του και πολύ περισσότερο στο τετράδιο σκέψεων και το ημερολόγιό του, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένας συντηρητικός επαναστάτης.
Έτσι τον χαρακτηρίζει ο υπουργός Τύπου, Νικολούδης, σε άρθρο του στο περιοδικό «Το Νέον Κράτος» ( τ. 42, Φεβρουάριος 1941 ):
«Ο Μεταξάς δεν υπήρξεν απλούς πολιτικός και στρατιωτικός… Ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξεν ένας εθναπόστολος, ένας μεταρρυθμιστής, ένας συντηρητικός επαναστάτης -εάν επιτρέπεται η έκφρασις- και εν ταυτώ και πνευματικός άνθρωπος και μέγας οικοδόμος και οργανωτής και κοινωνικός φιλόσοφος και προφήτης… Επαναστάται υπήρξαν πολλοί εις την ιστορίαν, αλλά πόσοι ηδυνήθησαν εις την θέσιν αυτού που εκρήμνισαν να βάλουν κάτι το καλύτερον και διαρκές; Ολίγοι. Πολύ ολίγοι. Μεταξύ αυτών ο Μεταξάς, ο οποίος ενώ βαθύτερα ήτο ένας επαναστάτης, πρώτα, ημπορούμεν να είπωμεν, εύρισκε το νέον και κατόπιν αντικαθίστα το παλαιόν, και τούτο βραδέως, προσεκτικώς, ανωδύνως. Η επαναστατικότης του ήτο εξελικτική όχι ανατρεπτική. Μέγας δεξιοτέχνης…Έτσι μετέβαλε το πολίτευμα, μετερρύθμιζε την κοινωνίαν, ήλλαζεν εντελώς το περιεχόμενον του εθνικού μας βίου, και όμως δεν έχυσε μίαν σταγόνα αίματος, και ουδείς ησθάνθη γύρω του τον παραμικρόν κλονισμόν, την παραμικράν ανωμαλίαν. Γνωρίζετε πολλά τοιαύτα κατορθώματα εις την ιστορίαν;».
Ο Ιωάννης Μεταξάς μπορεί να ήτο μικρός το δέμας, προσέφερε όμως τεράστιο έργο και ήτο ένας εξαιρετικός στρατιωτικός και πολιτικός νους. Λίγο πριν την έκρηξη του πολέμου του 1940 προετοίμαζε το Σύνταγμα και τις Αρχές ενός νέου καθεστώτος. Η πορεία ανετράπη από τον πόλεμο και πολύ περισσότερο από τον απροσδόκητο και ύποπτο θάνατό του τον Ιανουάριο του 1941. Λέγεται με μεγάλη βάση αληθείας ότι «τον φάγανε οι Άγγλοι». Επτά δεκαετίες μετά, το ευκολότερο για τους εχθρούς των εθνικών ιδεών είναι το «ανάθεμα» στον Μεταξά και στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου.
Δεν πρέπει να γνωρίσει ο λαός ότι στα τέσσερα και πλέον χρόνια διακυβερνήσεως Ιωάννου Μεταξά και καθεστώτος 4ης Αυγούστου η Ελλάς εγνώρισε την πρόοδο και την δόξα. Το καθεστώς του Μεταξά ήταν ένα ιδιότυπο ελληνικό καθεστώς του Μεσοπολέμου. Τα κείμενα και οι λόγοι του Ιωάννου Μεταξά διαπνέονται από έναν ακραιφνή εθνικιστικό λόγο με σαφή τον κοινωνικό προσανατολισμό και τις ιδέες της κοινωνικής δικαιοσύνης. Από τα κείμενα αυτά διδάσκεται και εμπλουτίζει την ιδεολογική του φαρέτρα και η σύγχρονη πατριωτική σκέψη.
Ο ευπατρίδης Στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς, ο βετεράνος των πολέμων 1897 και 1912-13, ο εμπνευστής του σχεδίου εκπορθήσεως του Μπιζανίου, ο πιστός σύντροφος του Στρατηλάτη Βασιλέα Κωνσταντίνου ΙΒ’, ο εμπνευσμένος ηγέτης του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου με την κοινωνική, φιλεργατική και φιλαγροτική πολιτική, ο δημιουργός της θρυλικής Ε.Ο.Ν., ο πατέρας της νίκης και πρωθυπουργός του «ΟΧΙ» είναι για τους Έλληνες, σύμβολο λαοφιλούς πατριώτη ηγέτη που μέσα σε αντίξοες συνθήκες πολιτεύτηκε με γνώμονα το εθνικό συμφέρον σε αντίθεση με τους σύγχρονους πολιτικούς, που απεργάζονται ένα δυσοίωνο μέλλον για τα συμφέροντα της πατρίδος μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου