Προσωπικότητες που επηρέασαν την ιστορία: Ιωάννης Μεταξάς

Γράφει η Μπαϊρακτάρη Μαρία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το τέλος του  Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1918), επέφερε τεράστιες αλλαγές, στην περίοδο που ακολουθεί μετά τον πέρας του, παρά τις προσπάθειες, που έγιναν ώστε να υπάρξει ξανά ευημερία τόσο για την κοινωνία, την οικονομία όσο  και τη δημοκρατία. Οι μνήμες του πολέμου, ο φόβος, καθώς και η  αδυναμία να αντιμετωπίσει η κοινωνία κάθε δυσκολία, δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο την κατάσταση σε συνδυασμό  με την  παγκόσμια κρίση που ξέσπασε το 1929 και οι υποβόσκουσες εθνικές διαφορές, ήταν, ο πυλώνας  για την διαμόρφωση ακραίων πολιτικών ιδεολογιών. Συνέπεια όλων των παραπάνω  υπήρξε η ανατροπή σε  χώρες δημοκρατικές  η εγκαθίδρυση δικτατορικών καθεστώτων. Η Ελλάδα, του Μεσοπολέµου, είχε να διανύσει μία αρκετά δύσκολη περίοδο τόσο σε κοινωνικό, πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Η κρίση που ξέσπασε στην Ελλάδα είχε ως αφετηρία τον Εθνικό ∆ιχασµό, βάθυνε περισσότερο µε την άφιξη των προσφύγων, καταλυτικό ρόλο έπαιξε και η κατάρρευση της Μεγάλης ιδέας καθώς και όλες αυτές οι πολιτικές διακυμάνσεις που επακολούθησαν.  Ο  μη σταθερός ρόλος του στρατού στην πολιτική ζωή σε συνδυασµό µε την αδυναμία που φανερώνουν τα δύο μεγάλα κόμματα – Φιλελευθέρων και Λαϊκού – να συνεργαστούν µετά τις εκλογές του 1936 και ο κοµµουνιστικός κίνδυνος, είναι εκείνο που  οδηγεί  τελικώς τον Γεώργιο Β’ να προβεί  στον διορισµό του Ιωάννη Μεταξά, γνωστό για τις αντικοινοβουλευτικές του πεποιθήσεις, ως πρωθυπουργό. Ο Μεταξάς εγκαθιδρύει δικτατορία επικαλούμενος μια πιθανή κρίση εσωτερικών εσωτερικών ταραχών, διαλύει τη Βουλή, προχωράει στην αναστολή άρθρων του συντάγματος και επιβάλλει συγκεντρωτικό καθεστώς. Εξαπολύει κύµα συλλήψεων των πολιτικών ηγετών, περνάει στην εφαρμογή  φιλολαϊκών µέτρων και στην υλοποίηση δημόσιων έργων. Όσο αναφορά την εξωτερική πολιτική του  στηρίχθηκε στα γεωπολιτικά δεδομένα της χώρας και προσπάθησε με ρεαλισμό να ισορροπήσει της σχέσης μεταξύ Βρετανίας και Ιταλίας.

1. ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ, ΜΙΑ ΗΓΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ.

Ο Ιωάννης Μεταξάς αποτέλεσε μια Ηγετική Προσωπικότητα της Ιστορίας, γεννημένος το 1871 στην Ιθάκη, η οικογένεια του καταγόταν από την Κεφαλονιά. Το 1885 γράφεται στην σχολή Ευελπίδων, απ’ όπου το 1890 αποφοιτά με τον βαθμό ανθυπολοχαγού. Ο Ιωάννης Μεταξάς έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ως κατώτερος αξιωματικός μέλος του Επιτελείου του διαδόχου τότε και αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου. Η συμπάθεια  που αναπτύχθηκε ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον Ιωάννη Μεταξά έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την μετέπειτα ζωή του. Με την βοήθεια που εισπράττει από τον Κωνσταντίνο, συνεχίζει τις σπουδές του στην Στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου όπου και διακρίνεται. Με την ολοκλήρωση των σπουδών του επιστρέφει στην Ελλάδα και τοποθετείτε στο νεοσυσταθέν Γενικό Επιτελείο Στρατού. Διορίζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο υπασπιστής του καθώς και στρατιωτικός του σύμβουλος και κατέχει ενεργό ρόλο στους βαλκανικούς πολέμους. Η εξωτερική πολιτική που ακολουθεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος  βρίσκει αντίθετο τον Ιωάννη Μεταξά και προτείνει να μην εμπλακεί η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, προσπαθώντας να περάσει το πιστεύω του πως η Γερμανία αποτελεί ένα αήττητο κράτος με μία μεγάλη υπεροχή. Στην ζωή του υπήρξε φιλόδοξος, αυταρχικός και δύσπιστος, πολιτικά επιδέξιος και Στρατιωτικά ιδιοφυής. Κυρίαρχο ρόλο παίζει στον Εθνικό διχασμό. Ο Ιωάννης Μεταξάς αποτελεί τον Εθνικό Κυβερνήτη της Ελλάδας από το 1936 έως και το 1941, το έτος του 1940 ο Ι. Μεταξάς  κατέχει ήδη τέσσερα έτη διακυβέρνησης της χώρας, έχοντας καταφέρει να εφαρμόσει ένα μεταρρυθμιστικό έργο, εκείνη την περίοδο καλείτε να αντιμετωπίσει ένα γεγονός το οποίο αφορά την υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας της Ελλάδας και αυτό είναι το πεδίο πολέμου έναντι της Φασιστικής Ιταλίας, όπου η απάντηση του Ι. Μεταξά δόθηκε τα ξημερώματα της 28^ης Οκτωβρίου 1940 :  “ Alors c’ est la guerre” που σημαίνει ‘’επομένως έχουμε πόλεμο’’ όταν ο Ιταλός Πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι ζήτησε να επιτραπεί η διέλευση των Ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος. Μετά την αρνητική απάντηση που έδωσε στο Ιταλικό τελεσίγραφο της 28^ης Οκτωβρίου το 1940, Ο Ι. Μεταξάς προετοίμαζε την Ελλάδα ενόψει του Ελληνοϊταλικού πολέμου καθώς και της γερμανικής εισβολής, στις 29 Ιανουαρίου του 1941 απεβίωσε αιφνιδίως από μια βαριά φλεγμονή.

• ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ

Τον Απρίλιο του 1936, ο Ιωάννης Μεταξάς κλήθηκε από τον Βασιλέα Γεώργιο Β’ να αναλάβει την πρωθυπουργία τον Απρίλιο του 1936 και στις 16 Απριλίου 1936 απέκτησε την ψήφο εμπιστοσύνης από την βουλή, βλέποντας στο πρόσωπό του τον ηγέτη. Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε αναδειχθεί ως μια μεγάλη στρατιωτική μορφή των Βαλκανικών Πολέμων, ως επιτελής σχεδίασε μεγάλες νικηφόρες μάχες του Α’ και του Β΄ Βαλκανικού πολέμου. Η ικανότητες που είχε όσο και η οξυδέρκεια του που στην Ακαδημία του Βερολίνου όπου φοίτησε και αρίστευσε, σε αναγνώριση των ικανοτήτων που είχε αναρτήθηκε μια πλάκα με την εξής επιγραφή “ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΛΥΤΟΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ”.
Υπήρξε ηγέτης της Βασιλικής παρατάξεως κατά την περίοδο του Διχασμού, και αρχηγός του κόμματος των Ελευθεροφρόνων το οποίο είχε λάβει ποσοστό 3,94% κατά τις εκλογές του Ιανουαρίου 1936. Υπερψηφίστηκε όμως από το Ελληνικό Κοινοβούλιο και έτυχε παλλαϊκής αναγνωρίσεως. Με το πέρας τον εκλογών των Ιανουάριο του 1936 ,  και διαπιστώνοντας  πως οι δύον κυρίαρχες παρατάξεις δεν μπορούσαν να οδηγηθούν σε αυτοδύναμη κυβέρνηση, το Κ.Κ.Ε έβλεπε έναν ηγέτη-απειλή στην εξουσία, κατά αυτό τον τρόπο το Κ.Κ.Ε ξεκινά μαζικές κινητοποιήσεις κατά του Ι. Μεταξά. Ο Μάιος του 1936, είναι ένας καθοριστικός μήνας, διότι ο Μεταξάς μας δείχνει τον δρόμο που σχεδιάζει να ακολουθήσει, μετά την απεργία των καπνεργατών, στην Θεσσαλονίκη. Πρώτα απ’ όλα επιβάλει την τάξη και έπειτα αναδιαμορφώνει τα ημερομίσθια καθώς και  για πρώτη φορά καθιερώνει  τον όρο της υποχρεωτικής διαιτησίας.  Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 ο Μεταξάς πηγαίνει στα Ανάκτορα για να συναντήσει τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄. Μαζί του έχει όλα εκείνα τα διατάγματα που προβλέπουν την αναστολή μερικών διατάξεων του Συντάγματος καθώς και την διάλυση της βουλής. Το ίδιο βράδυ της 4^ης Αυγούστου  ο  Ι. Μεταξάς συγκάλεσε εκτάκτως υπουργικό συμβούλιο, και ανήγγειλε μόνο ένα μέτρο.. το οποίο ήταν  μόνο δύο Εύζωνες να υπάρχουν  στην είσοδο του Υπουργείου Εξωτερικών με την εντολή να επιτρέπουν την είσοδο στους υπουργούς και να απαγορεύουν την έξοδο σε όλους. Η επιβολή δικτατορίας πραγματοποιήθηκε με μόνο μόλις  δύο στρατιώτες . Με την Χρεοκοπία του κοινοβουλευτισμού , το κάθε βήμα του Μεταξά έγινε κάτω από πολύ σκέψη και συναίσθηση των δυνάμεών του. Ο Μεταξάς κατάφερε να αποτρέψει την εμφύλια διαμάχη καθώς και να απομακρύνει τον κουμμουνιστικό κίνδυνο.. Φτάνοντας στην αποδοχή της 4^ης Αυγούστου, η κατάσταση αλλάζει ριζικά. Τι άλλαξε υπό το καθεστώς του Μεταξά:

 Καθιερώθηκες η κοινωνική ασφάλιση και ιδρύθηκε το Ι.Κ.Α, έχουμε την καθιέρωση του 8ωρου και την επιβολή της άδεια των εργαζομένων, έχουμε την ίδρυση του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, οι ένοπλες δυνάμεις εκσυγχρονίστηκαν, ο κομμουνισμός δεν υπήρχε πια, ένα ακόμη  έργο του καθεστώτος ήταν η οργάνωση της νεολαίας σε πανελλαδικό πλαίσιο σε έναν οργανισμό, με ονομασία  ‘Εθνική Οργάνωση Νεολαίας’ την θρυλική Ε.Ο.Ν. Ο Μεταξάς στο συγκεκριμένο θέμα  της Ε.Ο.Ν. είχε προσδώσει υψηλή βαρύτητα καθώς θεωρούσε πως είναι ένα προσωπικό έργο, της δικής του ζωής, που το κατάφερε μόνος του, έγινε ο κώδικας αστικού δικαίου , ιδρύθηκε η εργατική εστία και οι φοιτητική εστία , είναι ο ιδρυτής του συνθήματος Πατρίς-Θρησκεία-οικογένεια, ιδρύθηκε η σχολή τουριστικών επαγγελμάτων , η σύνδεση της Ελλάδας με την Αμερική δια μέσου του πλοίου «ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ», ιδρύθηκε ο οργανισμός εκδόσεων σχολικών βιβλίων, Μετρολογικός σταθμός οχημάτων , αναγέρθηκε το νοσοκομείο Σωτηρία στην Αθήνα, απαγορεύτηκε η χρησιμοποίηση ανηλίκων σε εργασίες, θεσμοθετήθηκε και οργανώθηκε η νοσηλεία όλων των εργαζομένων.   Τα γράμματα καθώς και οι τέχνες προστατεύτηκαν όλοι οι κολοσσοί των γραμμάτων και των τεχνών του Μεσοπολέμου με το άκουσμα της είδησης του θανάτου του Μεταξά λύγισαν.  

 Ο Ιωάννης Μεταξάς  αποτέλεσε μια σπουδαία Ηγετική Προσωπικότητα που με το τεράστιο έργο του μας έδειξε ότι ήταν ένας ιδιαίτερος και ξεχωριστός τόσο στρατιωτικός όσο και πολιτικός. Λίγο πριν την έκρηξη του πολέμου του 1940 προετοίμαζε το Σύνταγμα και τις Αρχές ενός νέου καθεστώτος. Η πορεία πλέον ήταν μη αναστρέψιμη  τόσο για τον πόλεμο όσο και για τον απροσδόκητο θάνατό του τον Ιανουάριο του 1941.  Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου αποτέλεσε έναν πολύ σημαντικό Σταθμό για την ιστορία της Ελλάδας, ο οποίος προκλήθηκε από της αλλαγές που σημειώθηκαν στην πολιτική σκακιέρα από το 1915 και μετά, μελετώντας κανείς όλο το καθεστώς από τις πολιτικές αλλαγές που είχαν σημειωθεί επί κυβερνήσεως Μεταξά και έπειτα γίνεται άμεσα αντιληπτό πως τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα που έχει κάνει, ισχύουν και μας επηρεάζουν μέχρι και σήμερα.   

ΠΗΓΕΣ:

• Πετράκη, Μ. (2014), Ο Ιωάννης Πίσω από τον Μεταξά, Εκδόσεις Καθημερινή, Αθήνα.

• Μεταξάς, Ι. (2005), Το προσωπικό του Ημερολόγιο, Επιμέλεια Φαίδων  Βρανάς, Εκδόσεις Γκοβόστης, Αθήνα.

• Φωκά, Ι. (2009), Ιωάννης Μεταξάς, Διαθέσιμο στην δ/νση http://www.ioannismetaxas.gr/Biografia.html

• Mentality 10 Team, πως πέθανε ο Ιωάννης Μεταξάς;, Διαθέσιμο στην δ/νση  http://www.mentality10.com/se-10-deuterolepta-category/item/1294-se-10-pos-pethane-o-ioannis-metaxas

• Η Καθημερινή βιβλίο, γιατί ο Μεταξάς, διαθέσιμο στην δ/νση https://www.kathimerini.gr/807579/interactive/epikairothta/hgetes/iwannhs-meta3as

• Ιστορία, Το Εθνικό Κράτος της «4ης Αυγούστου» του Ιωάννη Μεταξά- Τα έργα και η ανασύσταση της κοινωνίας (φωτό, βίντεο), (2017),

• https://www.pronews.gr/istoria/620440_ethniko-kratos-tis-4is-aygoystoy-toy-ioanni-metaxa-ta-erga-kai-i-anasystasi-tis