Λάρισα 1917: Η μάχη της Σημαίας

του Κώστα Καρδαρά Προέδρου του Συλλόγου Φίλων Ιστορίας Καρδίτσας Περιφερειακού Διοικητή Θεσσαλίας του Εθνικού Μετώπου

Το μνημείο των πεσόντων στην «μάχη της Σημαίας» το 1917 στην Λάρισα.

Στα τέλη του Μαΐου του 1917 η Ελλάδα έζησε συγκλονιστικές μέρες. Η κορύφωση του Εθνικού Διχασμού σημαδεύτηκε με τον εξαναγκασμό σε παραίτηση του στρατηλάτη βασιλιά Κωνσταντίνου και την ανάρρηση στον θρόνο του διαδόχου Αλέξανδρου σύμφωνα με τις επιθυμίες της Αντάντ. Την 28η Μαΐου 1917, η Θεσσαλία, ήδη από μήνες αποστρατικοποιημένη ουσιαστικά, σε ένδειξη καλής θελήσεως από το βασιλικό καθεστώς, δέχεται την εισβολή δυνάμεως 20.000 ανδρών του στρατηγού Σαράιγ και «καταλαμβάνεται» από τις δυνάμεις της Αντάντ. Αν και σύμμαχοι πλέον, οι Γάλλοι συμπεριφέρονται σκαιά με τρόπο νικητή προς ηττημένο, θεωρώντας και αντιμετωπίζοντας τον ελληνικό στρατό σαν αιχμάλωτο.

Στην Λάρισα έδρευαν τότε το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων και το 4ο Σύνταγμα Πεζικού μειωμένης δυνάμεως. Οι στρατώνες τους περικυκλώθηκαν από ισχυρότατες δυνάμεις Γάλλων σπαχήδων και πεζών και με ανοίκειο στα στρατιωτικά χρονικά τρόπο, δύο Γάλλοι ταγματάρχες ζήτησαν να τους παραδοθούν τα ξίφη των αξιωματικών και οι σημαίες των συνταγμάτων, ενώ σε όλους τους στρατούς του κόσμου οι σημαίες και τα ξίφη δεν παραδίδονται αμαχητί και σίγουρα όχι σε χαμηλότερου βαθμού αξιωματικούς. Ο διοικητής του 1/38 αντισυνταγματάρχης Αθανάσιος Φράγκου, οι αξιωματικοί του και ομόθυμα όλοι οι στρατιώτες, μαζί με άνδρες του 4ου Συντάγματος αποφάσισαν να μην παραδοθούν με αυτό τον ταπεινωτικό τρόπο.

Μαχόμενοι διέσπασαν τον κλοιό γύρω από το στρατόπεδό τους προσπαθώντας να διαφύγουν είτε προς την Αθήνα, είτε προς την Καρδίτσα. Στην θέση «Μεζούρλο», λίγο έξω από την Λάρισα, απέναντι από το σημερινό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και μεταξύ της οδού Λάρισας-Καρδίτσας και των σιδηροδρομικών γραμμών, κυκλώθηκαν πεζοί όντες από πολλαπλάσιες δυνάμεις Μαροκινών σπαχήδων (ιππέων) και Σενεγαλέζων πεζών (Γαλλικά αποικιακά στρατεύματα). Αρνούμενοι και πάλι να παραδοθούν υπερασπίστηκαν σε μία τρίωρη σκληρή μάχη την τιμή και την σημαία τους, πληρώνοντας βαρύ τίμημα (72 νεκροί από σύνολο 280 περίπου ανδρών) ενώ και οι Γάλλοι παρά την πλεονεκτική τους θέση θρήνησαν 10 νεκρούς. Η μάχη έληξε όταν οι επιζώντες του 1/38 περικυκλωμένοι πλήρως, αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Στα χέρια των Γάλλων βρέθηκαν η τιμημένη σημαία, ο διοικητής του Συντάγματος Αθανάσιος Φράγκου, 13 αξιωματικοί, 35 υπαξιωματικοί και 164 στρατιώτες. Η σημαία μεταφέρθηκε στην Γαλλία σαν τρόπαιο του ίδιου του Σαράιγ, μιας μάχης ενός ακήρυκτου πολέμου, με συμμαχικό τους στρατό. Γι’ αυτό τον λόγο το ονόμασαν Ακατανόητο Τρόπαιο (Τrophee Εncombrandt) και όχι λάφυρο, βρίσκεται δε ακόμα στην Γαλλία άγνωστο που ακριβώς.

Στον χώρο της μάχης 13 χρόνια μετά, ανεγέρθηκε μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και με δαπάνες του Δήμου Λάρισας ένα μνημείο, που έκτοτε άλλαξε δύο φορές θέση. Στο μνημείο αναφέρονται μόνο 4 ονόματα πεσόντων (πιθανώς μόνο των Λαρισαίων, αφού η τότε απόφαση ανεγέρσεως αναφέρει την ανέγερση προς τιμήν των πεσόντων δημοτών της Λάρισας). Των υπολοίπων νεκρών, Καρδιτσιωτών στην πλειοψηφία τους, αν όχι στο σύνολό τους, αγνοούνται τα ονόματα αλλά και η ιδιαίτερη πατρίδα. Ακόμα και σήμερα παραμένει άγνωστος ο τόπος ταφής των νεκρών. Η μάχη αυτή έμεινε στην ιστορία σαν «Μάχη της Σημαίας» αφού δόθηκε ακριβώς για την τιμή της σημαίας.

Ο Σύλλογος Φίλων Ιστορίας Νομού Καρδίτσας για να τιμήσει τους ηρωικούς πολεμιστές της «Μάχης της Σημαίας»:

1) Σε συνεννόηση με φορείς της Λάρισας, διοργανώνουμε κατάθεση στεφάνων στον χώρο του μνημείου (μετά την διασταύρωση προς το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο πάνω στην οδό Καρδίτσας - Λάρισας αριστερά όπως μπαίνουμε στην Λάρισα) το Σάββατο 1 Ιουνίου 2013, ώρα 11.00 π.μ. Καλούμε όλους τους συμπολίτες και τους φορείς του νομού μας να τιμήσουν με την παρουσία και την συμμετοχή τους την εκδήλωση.

2) Ξεκινούμε προσπάθεια ανευρέσεως των πολεμιστών και των ηρωικών νεκρών της «Μάχης της Σημαίας». Καλούμε όλους τους κατοίκους του νομού μας να αναζητήσουν είτε στην ιστορία της οικογενείας τους, είτε στα κατά τόπους μητρώα και ηρώα των χωριών, νεκρούς της 30ης Μαΐου 1917, αλλά και πολεμιστές του ηρωικού 1/38 Συντάγματος Ευζώνων εκείνης της εποχής. Παρακαλούμε θερμά να μας διαβιβάζεται κάθε πληροφορία ώστε να αξιοποιηθεί ανάλογα.

3) Ξεκινούμε προσπάθεια ανευρέσεως των ιχνών της Σημαίας του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων, σημαντικού μνημείου για την ιστορία της Καρδίτσας αλλά και διαχρονικού πανεθνικού εμβλήματος τιμής και εθνικής αξιοπρέπειας.

Αποταθείτε για κάθε πληροφορία στο τηλέφωνο 6944457634 ή στο e-mail kardaras55@gmail.com.

Σημείωση: Στις φωτογραφίες απεικονίζεται το μνημείο της μάχης στην κατάσταση και στην θέση που είναι σήμερα. Πρόκειται για την ίδια πλάκα που είχε αναγερθεί το 1930 από τον Δήμο Λαρίσης. Στην λεπτομέρεια φαίνεται πως αναγράφονται μόνο 4 από τα ονόματα των πεσόντων (προφανώς των Λαρισαίων), ενώ τα ονόματα των υπολοίπων αγνοούνται.