Xαστούκι από την Moody’s

Απρόσμενο "χαστούκι" τριών βαθμίδων δέχτηκε η Ελλάδα από τον οίκο Moody΄s, ο οποίος  μάλιστα αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο και νέας υποβάθμισης που θα στείλει την αξιολόγηση της χώρας μας σε "junk". Ειδικότερα, ο οίκος προχώρησε στην υποβάθμιση της αξιολόγησης των κρατικών ομολόγων σε "B1"από "Ba1" με αρνητικό outlook. Όπως μεταδίδουν ξένα ειδησιογραφικά πρακτορεία, με αυτή την κίνηση ολοκληρώνει την αναθεώρηση που ξεκίνησε στις 16 Δεκεμβρίου.

Σε έκθεσή της η Moody΄s εξηγεί πως η υποβάθμιση πραγματοποιήθηκε για τρεις λόγους:

1) Τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και οι δομικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για τη σταθεροποίηση των χρεών της χώρας παραμένουν πολύ αισιόδοξα και υπόκεινται σε σημαντικούς κινδύνους εφαρμογής παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί έως σήμερα.

2) Η χώρα συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στη συλλογή των εσόδων.

3) Υπάρχει κίνδυνος οι όροι που θα προβλέπονται για τη συνέχιση της στήριξης από τις επίσημες πηγές μετά το 2013 να περιλαμβάνουν κριτήρια φερεγγυότητας που η χώρα ενδέχεται να μην ικανοποιήσει με αποτέλεσμα την αναδιάρθρωση των υφιστάμενων χρεών. Επιπλέον, ο κίνδυνος αναδιάρθρωσης μετά το 2013 μπορεί να οδηγήσει τις ελληνικές αρχές και τους επενδυτές στο να συμμετάσχουν σε μία ανταλλαγή πριν από εκείνη τη χρονιά.

Το αρνητικό outlook αντανακλά την άποψη της Moody΄s πως το μεγάλο εμπόδιο των χρεών και οι σοβαροί κίνδυνοι εφαρμογής του πακέτου μεταρρυθμίσεων ενισχύουν το ενδεχόμενο υποβάθμισης. Το ανώτατο όριο για της χώρας για τις τραπεζικές καταθέσεις και τα ομόλογα δεν επηρεάζεται από τη κίνηση του οίκου και παραμένει Aaa (όπως για όλη την Ευρωζώνη), όπως επίσης και η βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση Non Prime (NP).

Η Moody’s αναγνωρίζει την πολύ σημαντική πρόοδο της Ελλάδας στην εφαρμογή των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής και στην κατάρτιση των απαιτούμενων νομοσχεδίων που θα προωθήσουν το ευρύ πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Πιστεύει, ωστόσο, πως η ελληνική κυβέρνηση εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στην εκτέλεση των μέτρων που απαιτούνται τόσο για να αυξήσει τα έσοδά της, όσο και να εξοικονομήσει αποτελεσματικά δαπάνες στο πλαίσιο του προγράμματος λιτότητας, επισημαίνει ο οίκος.

Η Moody’s συνεπώς εξακολουθεί να διαβλέπει μεγάλους κινδύνους στην εφαρμογή των μέτρων αναμόρφωσης της ελληνικής κυβέρνησης και σημειώνει πως ενώ τα περισσότερα νομοσχέδια έχουν έγκριθεί, η πρόοδος που έχει γίνει στην εφαρμογή των μέτρων δεν είναι επαρκής για να περιορίσει τις ανησυχίες του οίκου.

Βασικό σενάριο

Το βασικό σενάριο εξακολουθεί να προβλέπει πως οι ομολογιούχοι δεν θα επωμιστούν απώλειες. Ωστόσο, ο οίκος πιστεύει πως η πιθανότητα χρεοκοπίας έχει αυξηθεί από την τελευταία υποβάθμιση τον Ιούνιο του 2010. Η Moody΄s δεν πιστεύει πως η συνεχής στήριξη στη ρευστότητα από την Τρόικα και το ενδεχόμενο χρεοκοπίας είναι αμοιβαίως αποκλειστικά. Προϊόντος του χρόνου, οι κίνδυνοι για την εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος μπορούν να αυξηθούν και η λύση που απαιτεί την επιβάρυνση των ιδιωτών πιστωτών να γίνει περισσότερο ελκυστική. Σύμφωνα με τον οίκο σε βάθος πενταετίας, το 80% των κρατών με αξιολόγηση B1 έχουν ικανοποιήσει τις υποχρεώσεις τους με το υπόλοιπο 20% να χρεοκοπεί.

Τι μπορεί να επηρεάσει την αξιολόγηση

Μία νέα υποβάθμιση μπορεί να ακολουθήσει εάν η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης στο πρόγραμμα λιτότητας αρχίσει να εμφανίζεται εξασθενημένη ή η  προθυμία της Τρόικας για παροχή στήριξης αρχίσει να μειώνεται.  Αντίστροφα, η αξιολόγηση του οίκου θα αναβαθμιστεί εάν το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής προχωρήσει πιο γρήγορα από τις προσδοκίες του ή η Τρόκα επεκτείνει τη μακροπρόθεσμη στήριξη στην Ελλάδα χωρίς να επιβάλει απώλειες στους ομολογιούχους.

Τι απαντά το υπουργείο Οικοκονομικών για την υποβάθμιση από Moody’s

"Εντελώς αδικαιολόγητη" χαρακτηρίζει την υποβάθμιση από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s το υπουργείο Οικονομικών. Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο, η υποβάθμιση, δεν βασίζεται σε μια αντικειμενική και ισορροπημένη αξιολόγηση των οικονομικών συνθηκών τις οποίες αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Επιπρόσθετα, το εύρος της υποβάθμισης και η χρονική στιγμή, που ο συγκεκριμένος οίκος επέλεξε για να την ανακοινώσει, είναι ακατανόητα και εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά.

Η απόφαση του οίκου αξιολόγησης βασίζεται αποκλειστικά στους εκτιμώμενους κινδύνους του προγράμματος και της διεθνούς κατάστασης. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί απλώς αναφέρεται στην ανακοίνωση αλλά δεν συνυπολογίζεται στην ανάλυση ούτε στις θετικές προοπτικές που αυτή δημιουργεί για την οικονομία.

Τα επιχειρήματα που επικαλείται ο οίκος στη σχετική ανακοίνωσή του κατά κανένα τρόπο δεν ανταποκρίνονται στην πρόοδο που έχει σημειωθεί τους τελευταίους μήνες και δεν αιτιολογούνται από καμία από τις εξελίξεις και τις πληροφορίες, που έχουν προστεθεί από τον Ιούνιο του 2010, όταν είχε αποφασιστεί η προηγούμενη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τον ίδιο οίκο.

Η ανακοίνωση προχωρά ένα βήμα παραπέρα, προεξοφλώντας την αποτυχία συγκεκριμένων πολιτικών – ενώ έχει ήδη υλοποιηθεί μεγάλος αριθμός μεταρρυθμίσεων –  αλλά και τις ίδιες τις αποφάσεις της ΕΕ, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση για τη Σύνοδο Κορυφής στο τέλος του μήνα και οι οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ακόμη ληφθεί.

Ειδικότερα, ο οίκος Moody’s επικαλείται ως επιχείρημα ότι το έργο των διαρθρωτικών αλλαγών είναι δύσκολο και ενέχει πολλούς κινδύνους στην υλοποίηση, κάτι το οποίο είναι απολύτως γνωστό από πέρυσι τον Μάιο που υπογράφηκε το πρόγραμμα. Στους εννέα μήνες που έχουν μεσολαβήσει, όχι μόνο έχει αποδειχτεί η αποφασιστικότητα της Ελλάδας να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, αλλά έχουν εφαρμοστεί πρωτοφανείς σε κλίμακα παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις. Η μείωση του ελλείμματος κατά έξι μονάδες του ΑΕΠ και του πρωτογενούς ελλείμματος περισσότερο από επτά μονάδες του ΑΕΠ είναι η πιο μεγάλη απόδειξη ότι, σε σχέση με εννέα μήνες πριν, οι κίνδυνοι, όχι απλώς δεν έχουν αυξηθεί, άλλα αντίθετα, η χώρα έχει μπει σε ένα δρόμο επιθετικής δημοσιονομικής προσαρμογής για να εξαλείψει τους κινδύνους που υπήρχαν.

Επιπλέον, η ανακοίνωση επικαλείται καθυστέρηση στην ανάκαμψη των εσόδων, όταν το αποτέλεσμα από την εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2010 δείχνουν αύξηση των εσόδων σχεδόν 6% σε μία χώρα που η ύφεση ήταν 4,5%. Η Moody’s προχωράει ακόμη περισσότερο, προεξοφλώντας, χωρίς κανένα νέο δεδομένο, την αποτυχία πολιτικών που είτε δεν έχουν ακόμη ψηφιστεί – όπως το φορολογικό νομοσχέδιο που είναι στην Βουλή – είτε μόλις έχουν ξεκινήσει να εφαρμόζονται.

Τέλος, η Moody’s επικαλείται αβεβαιότητα σχετικά με τις συνθήκες στην Ευρωζώνη, μετά το 2013, και την επίδρασή τους στο ελληνικό χρέος, παρότι όλοι γνωρίζουν πως οι αποφάσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ευρωζώνης βρίσκονται ακόμη σε διαδικασία επεξεργασίας και πως υπάρχει ρητή δέσμευση από τις περισσότερες χώρες για αποφάσεις στην τακτική Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου. Το επιχείρημα αυτό αγνοεί πλήρως την έκφραση αποφασιστικότητας των χωρών-μελών της Ευρωζώνης με κάθε τρόπο να συνεχιστεί η στήριξη των χωρών, που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα πρόσβασης σε δανειακά κεφάλαια.

Η Ελλάδα αξιολογείται κάθε τρεις μήνες από τρεις διεθνείς οργανισμούς τόσο ως προς την υλοποίηση του προγράμματος διαρθρωτικών αλλαγών, όσο και ως προς την πρόοδο που σημειώνεται στους δείκτες δημοσιονομικής εξυγίανσης και ανταγωνιστικότητας. Η πρόσφατη αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιβεβαιώνει την πρόοδο που έχει σημειώσει η χώρα και οι εκτιμήσεις για την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που υιοθετείται από τον συγκεκριμένο οίκο αξιολόγησης. Αυτό εντείνει την αίσθηση ότι η απόφαση για την υποβάθμιση της Ελλάδας δεν στηρίζεται σε ισχυρά επιχειρήματα.

Σε τελική ανάλυση η σημερινή υποβάθμιση από τη Moody’s είναι πιο αποκαλυπτική  για τα λανθασμένα κίνητρα και την έλλειψη λογοδοσίας των οίκων αξιολόγησης παρά για την πραγματική κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας. Οι οίκοι αυτοί δεν αντιμετώπισαν έγκαιρα την αύξηση του κινδύνου στον χρηματοπιστωτικό τομέα που οδήγησε στην κρίση του 2008, και τώρα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την πρωτιά στην «ανακάλυψη» κινδύνων που θα οδηγήσουν στην επόμενη κρίση. Σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή για την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές, παρόμοιες αδικαιολόγητες αποφάσεις ενέχουν τον κίνδυνο να εξελιχθούν σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Σίγουρα βέβαια καθιστούν επιτακτική την ανάγκη πιο αποτελεσματικής ρύθμισης σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο των ίδιων των οίκων αξιολόγησης.

Σε κάθε περίπτωση, η σημερινή απόφαση της Moody’s σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζει την χρηματοδότηση της Ελληνικής Δημοκρατίας, αφού συνεχίζει να αντλεί κεφάλαια από τον μηχανισμό στήριξης. Επιπλέον, η Ελλάδα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει λάβει όλες τις αναγκαίες πρόνοιες για την διαφύλαξη της σταθερότητας και την άντληση ρευστότητας για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.