Οι διδαχές της 25ης Μαρτίου 1821. (Από τα κείμενα του αγώνα).

"Ο κόσμος μας έλεγε τρελλούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελλοί, δεν εκάναμεν την επανάσταση, διατί ηθέλαμε συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, ηθέλαμε λογαριάσει τη δύναμη την ιδικήν μας και την τούρκικη δύναμη. Τώρα οπού τελειώσαμε με καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμε, ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα…
Οι περισσότεροι απ' αυτούς στην αρχή της επανάστασης ήταν χωρίς άρματα κι άλλοι είχαν μαχαίρας, άλλοι σουγλιά και αι σημαίαι των περισσοτέρων ήταν τσεμπέρες των γυναικών των. Ερωτούσαν οι απλοί Έλληνες τότε ο ένας τον άλλο τι εμαζώχθημεν εδώ και τι θα κάνομε. Οι δε καπεταναίοι τους έλεγαν ότι εμαζώχθημεν να σκοτώσουμε τους Τούρκους δια να ελευθερωθώμεν".
Αυτές οι αφηγήσεις του Κολοκοτρώνη και του υπασπιστή του και ιστοριογράφου Φωτάκου δείχνουν εύγλωττα τις δυσκολίες του Μεγάλου Ξεσηκωμού του '21, το παράτολμο εγχείρημα των ρακένδυτων Ελλήνων να τα βάλουν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία για ν' αποκτήσουν την ελευθερία τους την οποία αρχικά έπρεπε οι ίδιοι να συλλάβουν ως ιδέα αποβάλλοντας τη νοοτροπία του ραγιά και έπειτα ν' αγωνιστούν για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Αλλά πως οι Έλληνες μετά από τετρακόσια χρόνια δουλείας επαναστάτησαν αποζητώντας τη λευτεριά και την εθνική ανεξαρτησία;
Χάρη στην ύπαρξη φωτισμένων ανθρώπων οι οποίοι με το λόγο τους "ξύπνησαν" την εθνική συνείδηση. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός συμβούλευε:
"Δε βλέπετε ότι το γένος μας αγρίευσεν από την αμάθεια και εγίναμε όλοι ωσάν θηρία; Δια τούτο σας συμβουλεύω να κάμετε σχολείο. Να σπουδάζετε κι εσείς αδελφοί…Το σχολείο φωτίζει τους ανθρώπους.
Και εσείς γονείς, να παιδεύεται τα παιδιά σας εις τα χριστιανικά ήθη, να τα βάνετε να μανθάνουν γράμματα. Να κάμετε τρόπο εδώ εις την χώρα σας να βρήτε έναν διδάσκαλον να τον πληρώνετε να σας μαθαίνη τα παιδιά σας, ότι αμαρτάνετε πολύ να τα αφήνετε αγράμματα και τυφλά. Και μη μόνο φροντίζετε να τους αφήνετε πλούτη. Καλύτερα να τα αφήνετε φτωχά και γραμματισμένα, παρά πλούσια και αγράμματα".
Αλλά δεν ήταν μόνο η καταπίεση και η ανελευθερία ο μοναδικός λόγος της επανάστασης του '21. Ήταν η πίστη σε διαχρονικές αξίες και η συνειδητοποίηση της εθνικής ταυτότητας.
Διαβάζουμε στον όρκο των Φιλικών: "Ορκίζομαι εις σε, ω ιερά και αθλία πατρίς! Ορκίζομαι εις τα πολυχρόνιους βασάνους σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν τα ταλαίπωρα τέκνα σου!
Εις τα ίδια μου δάκρυα τα οποία χύνω κατ' αυτήν την στιγμήν! Εις τη μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλος εις σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου, το όνομά σου ο διαλογισμός των πράξεών μου και η ευτυχία σου ανταμοιβή των κόπων μου".
Ο Μακρυγιάννης στ' απομνημονεύματά του έχει αντιληφθεί τη βαθύτερη σημασία του Αγώνα: "Είχα δυο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ατόφια - φαίνονταν οι φλέβες, τόση εντέλεια είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα' χαν πάρει κάτι στρατιώτες και στ' Άργος θα τα πουλούσαν κάτι Ευρωπαίων - χίλια τάλλαρα γύρευαν… Πήρα τους στρατιώτες και τους μίλησα: Αυτά και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε, να μην καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι' αυτά πολεμήσαμε!".
Επίκαιρο και διαχρονικό είναι το μήνυμά του προς εμάς τους Νεοέλληνες και όλους τους επιγόνους: "Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, να την φυλάμεν κι όλοι μαζί και να μην λέγη ούτε ο δυνατός "εγώ", ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς "εγώ"; Όταν αγωνιστεί μόνος του να φκειάση ή να χαλάση, να λέγη εγώ, όταν όμως αγωνίζονται πολλοί να φκειάσουν, τότε να λένε "εμείς". Είμαστε εις το "εμείς" κι όχι εις το "εγώ".
Θα κλείσουμε την αναφορά στη σημερινή εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου και το νόημά της με τις συμβουλές του Κολοκοτρώνη προς τους νέους:
"Να μην έχετε πολυτέλεια, να μην πηγαίνετε στους καφενέδες και τα μπιλιάρδα. Να δοθείτε εις τας σπουδάς σας, και καλλίτερα να κοπιάσετε ολίγον δύο και τρεις χρόνους, και να ζήσετε ελεύθεροι εις το επίλοιπον της ζωής σας, παρά να περάσετε τεσσάρους, πέντε χρόνους τη νεότητά σας και να μείνετε αγράμματοι.
Να σκλαβωθείτε εις τα γράμματά σας. Η προκοπή σας και η μάθησή σας να μη γίνει σκεπάρνι μόνο δια το άτομό σας, αλλά να κοιτάζει το καλό της Κοινότητας, και μέσα εις το καλό αυτό ευρίσκεται και το δικό σας… Εις εσάς μένει να στολίσετε τον τόπο όπου εμείς ελευθερώσαμε. Και δια να γίνει τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλια της πολιτείας, την ομόνοια, την θρησκεία και την ελευθερία".
ΖΗΤΩ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821.
ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ
ΟΧΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Η ΒΑΡΔΑΡΙΑ.