Γιατί η Μέρκελ θα σώσει το… δραχμάρκο!

Ακόμη και ο… πρύτανης της οικονομικής διπλωματίας στην Ευρώπη, ο μόνιμος Πρωθυπουργός, υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου και προεδρεύων του Eurogroup, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, εμφανίζεται πλέον εξοργισμένος με τα συνεχή “nein” της Άνγκελα Μέρκελ, σε όλες τις προτάσεις που θα μπορούσαν να δώσουν διέξοδο στην κρίση της Ευρωζώνης. Καθώς οι αγορές απειλούν να ρίξουν και άλλα «ντόμινο» στην ασθενή ευρωπαϊκή περιφέρεια, πολλοί αναρωτιούνται αν η Μέρκελ θέλει να σώσει το ευρώ. Ή αν στο Βερολίνο ετοιμάζονται ήδη για την επιστροφή στο μάρκο, ή για τη δημιουργία μιας «βόρειας ζώνης σκληρού ευρώ», χωρίς την ενοχλητική παρουσία των «PIGS».

Οι Γερμανοί περίμεναν, όταν δέχθηκαν με αρκετή δυσαρέσκεια την αντικατάσταση του μάρκου από το ευρώ, ότι θα έπαιρναν στα χέρια τους ένα ισχυρό νόμισμα. Σήμερα φαίνεται να δείχνουν όλο και μεγαλύτερη δυσφορία για το μετασχηματισμό του ευρώ σε… δραχμάρκο (drachmark, στη διεθνή ορολογία, που κρύβει αρκετές δόσεις χιούμορ για τη γερμανική οπτική). Όμως, ακόμη και στα πιο προχωρημένα σενάρια διάσπασης της Ευρωζώνης που κάνουν την εμφάνισή τους, κυρίως στις στήλες του αγγλοσαξονικού τύπου, φαίνεται πόσο δύσκολο θα είναι για την Γερμανία να επιστρέψει στο μάρκο, ή σε μια εκδοχή σκληρού βορειοευρωπαϊκού ευρώ:

n  Αν για την Ελλάδα θα ήταν ισχυρό το σοκ της επιστροφής στη δραχμή, η επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο θα έκρυβε ένα εξίσου ισχυρό σοκ άλλης μορφής: τεράστια κεφάλαια θα μετακινούνταν στην ασφάλεια του μάρκου, εκτινάσσοντας την ισοτιμία του με το δολάριο σε επίπεδα που θα οδηγούσαν τη γερμανική εξαγωγική βιομηχανία στα όρια της αντοχής της και θα ανέτρεπαν το σχεδιασμό για μεγάλα ανοίγματα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ρωσίας, της Ινδίας, ή της Βραζιλίας.

n  Στον παγκόσμιο πόλεμο των νομισμάτων που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, η Γερμανία θα ήταν σε αυτή την περίπτωση ο μεγάλος χαμένος και θα έβρισκε ισχύ το παλιό γνωμικό: «πρέπει να προσέχεις τι εύχεσαι, γιατί μπορεί να το πάθεις». Κάτι αντίστοιχο, αλλά με λιγότερο δραματικές συνέπειες, θα συνέβαινε και αν η Γερμανία διατηρούσε μια νομισματική ένωση με τις ισχυρότερες χώρες της Ευρωζώνης: το εξαγωγικό μοντέλο της Γερμανίας δεν θα άντεχε εύκολα σε ένα σκληρό «ευρώ του Βορρά».

n  Ακόμη και αν διάλεγαν το δρόμο της υπερηφάνειας ενός σκληρού νομίσματος, αδιαφορώντας για τις οικονομικές παρενέργειες, οι Γερμανοί θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με ένα «τσουχτερό» λογαριασμό, αν η ηγεσία τους άφηνε ελαφρά τη καρδία τις χώρες της περιφέρειας να διολισθήσουν εκτός ευρωζώνης: τις τεράστιες ζημιές που θα «έγραφαν» σε αυτή την περίπτωση οι γερμανικές τράπεζες, θα καλούνταν να επωμισθούν οι φορολογούμενοι. Ο «λογαριασμός για το Νότο» θα επέστρεφε στο Βερολίνο από άλλο δρόμο…

Ποια είναι, όμως, η «χρυσή» νομισματική ισορροπία για την Γερμανία, που θα εξυπηρετούσε μακροπρόθεσμα τα συμφέροντα της χώρας, πέρα από μάλλον υστερικές αναλύσεις για τους «τεμπέληδες του Νότου»; Στην πραγματικότητα, όπως τονίζουν πολλοί αναλυτές, η Γερμανία χρειάζεται το «δραχμάρκο»: ένα νόμισμα που θα ενοποιεί τη μεγαλύτερη στον πλανήτη αγορά, περιλαμβάνοντας στο «μείγμα» του και αδύναμες χώρες, ακόμη και αν αυτές χρειάζεται να συντηρούνται σε μικρή απόσταση από τη χρεοκοπία με ενισχύσεις από τους Γερμανούς φορολογούμενους. Ένα ευρώ σε μόνιμη πίεση από τις αγορές, που όμως δεν θα καταρρέει είναι ένα πανίσχυρο όπλο για τους Γερμανούς σε εποχή νομισματικών πολέμων: όταν οι ΗΠΑ τυπώνουν δολάρια σε ρυθμούς… πολυβόλου και οι Κινέζοι αρνούνται επίμονα την ανατίμηση του γιουάν, ένα νόμισμα «εγγενώς ασταθές» είναι ό,τι καλύτερο για να συνεχισθεί αδιατάρακτα το γερμανικό εξαγωγικό θαύμα.

Πώς μετουσιώνονται αυτές οι θεμελιώδεις στρατηγικές επιδιώξεις, σε καθημερινή πολιτική τακτική; Οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στο «δόγμα Μέρκελ»: διαπραγμάτευση μέχρι την ύστατη ώρα για ένα όσο το δυνατό μικρότερο «λογαριασμό» για την Γερμανία, ώστε να αποφύγουν τις χρεοκοπίες οι χώρες της περιφέρειας, αλλά στο τέλος… πληρωμή του λογαριασμού! Μπορεί η Γερμανία να μην εγκρίνει κάθε φορά τίποτα παραπάνω από όσα χρειάζονται για να αποφεύγουν σε απόσταση χιλιοστών τη χρεοκοπία οι χώρες του προβληματικού Νότου, αλλά στο τέλος θα «βάζει πλάτη» για να μη διαλυθεί το ευρώ.

Αυτή η πολιτική τακτική, εκτιμάται από τους περισσότερους αναλυτές, θα οδηγήσει σύντομα σε άλλον ένα συμβιβασμό, που δεν θα προκαλέσει ρίγη ενθουσιασμού στις αγορές, αλλά θα διατηρήσει το ευρώ στη ζωή, έστω και βαριά «πληγωμένο»: η ώρα για έκδοση ευρωομολόγων, όπως οραματίζεται ο Γιούνκερ, μπορεί να μην έχει φθάσει, αλλά το πιθανότερο είναι ότι η Γερμανία θα εγκρίνει την αύξηση των «πυρομαχικών» του προσωρινού μηχανισμού στήριξης, αφού όμως εξασφαλίσει την οριστική έγκριση του μηχανισμού της για τις ελεγχόμενες αναδιαρθρώσεις χρέους. 

Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, ένας από τους ελάχιστους εναπομείναντες στη δημόσια ζωή της Ευρώπης «πατέρες» του ευρώ, μαζί με τον Κολ και τον Μιτεράν, κατηγορεί την Μέρκελ, μιλώντας στη γερμανική “Die Zeit”, ότι απορρίπτει τις προτάσεις του για τα ευρωομόλογα πριν καν τις συζητήσει. Και δεν έχει άδικο: μια τολμηρή λύση, που θα έδινε οριστική απάντηση στο πρόβλημα της Ευρωζώνης, με ένα μεγάλο «λογαριασμό» για την Γερμανία, δεν είναι επιθυμητή. Αντίθετα, ο στόχος είναι να διατηρηθεί το ευρώ στη ζωή με τα φθηνότερα «μπαλώματα», που θα εξασφαλίζουν ότι δεν θα μετατραπεί σε ένα ισχυρό νόμισμα, αλλά θα παραμείνει το «δραχμάρκο» που χρειάζεται η γερμανική βιομηχανία για να πετυχαίνει συνεχείς θριάμβους στο διεθνή ανταγωνισμό. Το δόγμα της ελαχιστοποίησης ζημιών για τους φορολογούμενους και της μεγιστοποίησης κερδών για τους εξαγωγείς, οδηγεί μεν στη διάσωση του ευρώ, αλλά και σε μια σκληρή δοκιμασία για τις χώρες της περιφέρειας, που το Βερολίνο δεν θα θελήσει να τερματίσει με μια θεαματική παρέμβαση…