Δυσκολες μερες για μετόχους τραπεζών…

Οι Έλληνες τραπεζίτες ήλθε η ώρα να παίξουν ένα από τα δυσκολότερα στοιχήματα των τελευταίων δεκαετιών, επιχειρώντας, με «μπροστάρη» την Εθνική να αντλήσουν πολύτιμα κεφάλαια από τη διεθνή αγορά, με απώτερο στόχο να σπάσουν το «εμπάργκο» στη διατραπεζική. Αυτή η στρατηγική, επιβεβλημένη για την ίδια την επιβίωση των ελληνικών τραπεζών, κρύβει σοβαρά ρίσκα για τους μετόχους τους…

Οι μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών, ύστερα από χρόνια εντυπωσιακών αποδόσεων, από τα τέλη του 2008 υποχρεώνονται σε αυστηρή νηστεία: η κρίση «τσάκισε» τις κεφαλαιοποιήσεις, ενώ η ανάγκη συγκέντρωσης κεφαλαίων εξαφάνισε τα μερίσματα. Σήμερα, ύστερα από δύο χρόνια σκληρής «νηστείας», οι μέτοχοι θα πρέπει να προετοιμασθούν για… μια εποχή πραγματικής πείνας, όσο και αν οι τραπεζίτες υπόσχονται καλύτερες ημέρες, μετά τις αυξήσεις κεφαλαίου, που αναμένονται μετά την επιτυχή έκβαση του χρηματοδοτικού «πειράματος» της Εθνικής.

Οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σήμερα τον εφιάλτη κάθε τραπεζίτη. Η αγορά αμφισβητεί την φερεγγυότητά τους, επειδή φοβάται ότι η ελληνική κρίση θα τις αφήσει με βαριά τραύματα κεφαλαιακής επάρκειας, ενδεχομένως ακόμη και θανάσιμα. Ανάλογους φόβους έχουν και οι καταθέτες, που αποσύρουν με ανησυχητικά γρήγορους ρυθμούς τις καταθέσεις τους από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Οι τραπεζίτες ισχυρίζονται, ότι η ξαφνική εκτίναξη των εκροών τον Αύγουστο, σε 4 δις. ευρώ, δεν θα πρέπει να αποδοθεί στην ανησυχία των καταθετών, αλλά στο ότι η κρίση υποχρεώνει αρκετούς να «τρώνε από τα έτοιμα». Αυτό δεν είναι, βέβαια, η πλήρης αλήθεια: αν πράγματι τα κεφάλαια που αποσύρονται από το τραπεζικό σύστημα πήγαιναν στην κατανάλωση, η ελληνική οικονομία δεν θα βυθιζόταν στην ύφεση με τους σημερινούς ρυθμούς. Στην πραγματικότητα, η απόσυρση καταθέσεων αντανακλά περισσότερο την ανησυχία για τη σταθερότητα της οικονομίας και των τραπεζών, παρά την ανάγκη κάλυψης καταναλωτικών δαπανών.

Το πρόβλημα, λοιπόν, των τραπεζιτών είναι η «ασφυξία»: η ΕΚΤ μπορεί να καλύπτει πρόσκαιρα τα κενά στη ρευστότητα, αλλά αν δεν πεισθούν σύντομα η διατραπεζική αγορά και οι καταθέτες για τη φερεγγυότητα των τραπεζών (βλ. ανάγκη αύξησης των κεφαλαίων), είναι προφανές ότι το σύστημα θα οδηγηθεί αργά ή γρήγορα σε αδιέξοδο. Άλλωστε, στο μνημόνιο δανεισμού της χώρας αναφέρεται, ότι οι τράπεζες θα χρηματοδοτούνται από την ΕΚΤ σύμφωνα με τους δικούς της κανόνες, δηλαδή τα ανοίγματα χρηματοδοτήσεων δεν μπορεί να είναι απεριόριστα και αποσυνδεδεμένα από την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών.

Στην προσπάθειά τους να ξεπεράσουν την «ασφυξία», οι Έλληνες τραπεζίτες επιχειρούν… ηρωική έξοδο στη διεθνή κεφαλαιαγορά, ζητώντας πρόσθετα κεφάλαια, με την προοπτική αργότερα να χρησιμοποιήσουν την ενισχυμένη κεφαλαιακή τους βάση, για να προσελκύσουν δανειστές από τις αγορές και καταθέτες. Όμως, αυτό δεν σημαίνει, ότι οι μέτοχοι θα αρχίσουν πλέον να βλέπουν το… φως στο βάθος του τούνελ, καθώς:

n Η άντληση νέων κεφαλαίων «αραιώνει» τα κέρδη που αναλογούν στους μετόχους (dilution, στη διεθνή ορολογία), καθώς η «πίτα» της κερδοφορίας μοιράζεται σε περισσότερους μετόχους. Στην περίπτωση της Εθνικής, για παράδειγμα, που είναι σαφές ότι λόγω της ισχύος της ήταν σε θέση να διαπραγματευθεί τους καλύτερους δυνατούς όρους, οι αναλυτές υπολογίζουν το ποσοστό της αραίωσης κάπου μεταξύ 25% και 40%.

n Το κόστος άντλησης νέων κεφαλαίων από τις ελληνικές τράπεζες είναι αυτή την περίοδο εξαιρετικά υψηλό και αναπόφευκτα θα αφαιρεθεί από τις τσέπες των μετόχων. Ακόμη και η Εθνική Τράπεζα, ο πιο «δυνατός κρίκος» της ελληνικής τραπεζικής αλυσίδας, δεν είναι τυχαίο ότι θα αντλήσει μόνο το ένα πέμπτο περίπου των συνολικών κεφαλαίων που θα προσπαθήσει να συγκεντρώσει εκδίδοντας νέες μετοχές, καθώς η τιμή διάθεσης των νέων «χαρτιών» θα είναι υποχρεωτικά πολύ χαμηλή, ενώ στην εξίσωση λειτουργεί αφαιρετικά το υψηλό κόστος της «σκληρής αναδοχής» της αύξησης.

n Τα διάφορα εναλλακτικά εργαλεία τόνωσης της κεφαλαιακής επάρκειας (τίτλοι μειωμένης εξασφάλισης, ομόλογα μετατρέψιμα σε μετοχές) αποτελούν μεν μια διέξοδο, αλλά επίσης με υψηλό κόστος, που θα αφαιρεθεί από το εισόδημα των μετόχων μελλοντικά. Οι τίτλοι αυτοί, λόγω της δυσμενούς συγκυρίας για την Ελλάδα, εκδίδονται με πολύ υψηλές αποδόσεις, δημιουργώντας μια αρκετά σημαντική «αιμορραγία» για τις τράπεζες που τους αξιοποιούν.

n Τέλος, η πώληση περιουσιακών στοιχείων είναι μια άλλη λύση για την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας, αλλά έχει και αυτή σημαντικούς περιορισμούς. Η Εθνική, για παράδειγμα, έχει την τύχη να κατέχει αυτή την περίοδο «περισσευούμενες» μετοχές της τουρκικής Finansbank, που λόγω της ευνοϊκής συγκυρίας στην Τουρκία μπορούν να πουληθούν περίπου στην τρέχουσα χρηματιστηριακή τους αξία και χωρίς η ελληνική τράπεζα να εγγράψει ζημιές αποτίμησης, πουλώντας φθηνότερα από όσο αγόρασε. Σε πόσες άλλες περιπτώσεις, όμως, μπορούν ελληνικές τράπεζες να φανούν τόσο «τυχερές»; Πόσο εύκολα θα μπορούσαν να πουλήσουν μερίδια ξένων θυγατρικών τους σήμερα, χωρίς να υποστούν σοβαρή ζημιά; Ποια άλλα περιουσιακά στοιχεία θα ήταν σήμερα ελκυστικά για να «βγουν στο σφυρί» σε οριακά ανεκτή αποτίμηση; Τα ερωτήματα αυτά προφανώς είναι ρητορικά και οι απαντήσεις τους όχι ιδιαίτερα ευχάριστες…

Σε τι μπορούν να ελπίζουν οι μέτοχοι, που θα κληθούν από τις ελληνικές τράπεζες να εισφέρουν τον οβολό τους; Κυρίως, στην επιβίωση των τραπεζών, ώστε να αποφύγουν ακόμη χειρότερα σενάρια. Δευτερευόντως, στην πιθανότητα (μάλλον απομακρυσμένη…) να ανακτήσουν εν μέρει τη χαμένη εμπιστοσύνη της αγοράς και των καταθετών οι ελληνικές τράπεζες, να αποκτήσουν πρόσβαση σε υγιέστερες μορφές χρηματοδότησης από τα διάφορα εργαλεία της ΕΚΤ, να αποφύγουν μια επώδυνη συρρίκνωση ισολογισμού, λόγω επιβεβλημένης από την ασθενή κεφαλαιακή επάρκεια απομόχλευσης, και να αρχίσουν να βλέπουν στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα την προοπτική μιας στοιχειωδώς ικανοποιητικής κερδοφορίας (ο λόγος περί διανεμόμενων κερδών, όχι κερδών που θα χαθούν σε λογαριασμούς αποθεματικών…).

Μπορεί να κερδηθεί αυτό το στοίχημα σχετικά σύντομα; Η απάντηση ακόμη και των αναλυτών του Σίτι, που ετοιμάζονται για «χρυσές» αναδοχές αυξήσεων κεφαλαίων ελληνικών τραπεζών είναι κατηγορηματικά «όχι». Πολύ απλά, γιατί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δίνει σήμερα μια δύσκολη μάχη επιβίωσης και οι μέτοχοι θα χρειασθεί να περιμένουν αρκετά για να τελειώσει η εποχή της πείνας. Προς το παρόν, το καλύτερο που έχουν να περιμένουν οι μέτοχοι θα είναι να… αποφύγουν τα χειρότερα!